Ankers, elke bevolkingsgroep heeft die. Verankeren is wanneer een groep op Symbolische wijze haar tradities bewust van generatie op generatie doorgeeft. Dit vormt de groepsidentiteit, een sterke menselijke behoefte dat houvast geeft. Het Joodse volk heeft bijvoorbeeld de Bar mitswa en de Bat mitswa. In Mexico en andere Spaanssprekende landen hebben ze de Quinceanera. Ankers kunnen ook datgene zijn waar een volk om bekend staat. De Hollanders staan bekend om hun strijd tegen het water. Dit heeft ervoor gezorgd dat zij voor zo een klein land domineerden op zee en heden hun expertise, dijken aanleggen en bruggen bouwen duur kunnen verkopen.

Het Joodse volk staat bekend als het uitverkoren volk van God.

Wij van de Afrikaanse diaspora hebben, hoewel men geprobeerd heeft ons van onze identiteit te strippen, ook onze ankers. In dit stuk lees je over één van de Ankaa, ankers van de Surinaamse Marrons, de Gi Pangi Ceremoni. De Marrons hebben meerdere ankers, Van de Geboorte tot de Dood( From Cradle to Grave)Dit stuk is geschreven, let wel, naar eigen beleving, dat van mijn dochters, familie leden en kennissen en vanuit het perspectief van de Okanisi Marrons, want per stam( 6) Kan het verschillen.

Heb jij Pangi gehad? Hoe was het voor jou?

Wat zijn de ankers van jouw groep dat voor jou een houvast is? Please share it. Zo leren we elkaar qua tradities kennen.

Het belang van ankers: Naar een hoorcollege van Ineke Sluiter- Hoogleraar Griekse Cultuur en Literatuur

Ankaa( Ankers)

Gi Pangi Ceremonie- volwassenwording ritueel

Samenzwering

‘Mati go a taa seh kondee ai tia go du wan boskopu gimi baah.’ (1)

Niets is vreemd aan dit verzoek, een moeder die haar dochter erop uitstuurt voor een boodschap. Aan dit verzoek zal de dochter niet tornen, geïrriteerd of goed gemutst wandelt ze naar de andere kant van het dorp waar haar tante woont. Aangekomen bij tante worden de nodige formaliteiten uitgewisseld: ‘Faai go, fafu den sama aanda'(2) Na deze respectvolle uitwisseling krijgt ze een verzoek: ‘

Mati, dai go aini osu teke a baaka pan deh tjai go gii ma.'(3) ongemerkt volgt tante haar, binnen het huisje slaakt ze een verschrikte kreet wanneer ze plots omringd wordt door twee zussen van haar vader. Als bonte vleugels houdt elk één een pangi open gespreid, ze strompelt achteruit, botst tegen de oudste van de drie die haar taille stevig vastpakt en zegt: tideh ung gii pangi jeh, tideh i toong uma- ja gaan sama.’ (4)Het meisje staat perplex, verstijfd even maar de beminnelijke woorden van haar tantes doen haar ontspannen, ze laat toe dat vier paar handen haar liefdevol omkleden.

De ceremonie

Lala pangi, variërend in kleur zijn om haar heen gedrapeerd. Geflankeerd door de tantes die haar handen vastpakken komt ze buiten en wordt onthaald door familie en vrienden. Zonnestralen vleien zich tegen haar gezicht wanneer ze om zich heen kijkt, haar moeder staat er glunderend bij. Allemaal samenzweerders besluit ze, want niets vermoedend is ze met een smoes erop uitgestuurd. Een brok in haar keel maakt slikken moeilijk. Ze ademt diep in en uit, dringt haar opkomende tranen terug. Hoewel dit een moment is waar ze ontelbare keren over had gedroomd en met regelmaat vurige vragen op pangi-vriendinnen had afgeschoten was de werkelijkheid een vreemde gewaarwording. ‘Hoe moet ik voor mezelf zorgen? Hoe moet dat?! Vertwijfeling. Ze was nu een vrouw, hoe is het om vrij te zijn, om alles zelf te bepalen, onafhankelijk, voor je zelf zorgen, een geliefde te mogen hebben. De tranen prikken, tegenhouden gaat niet meer.

‘Hah! Waarom huil je?’ vraagt haar moeder troostend en klakt met de tong, hiermee zeggend dat het goed komt.

‘Nah kee!’roept een ander quasi streng. Een bankje wordt haar aangewezen en met betraand gezicht neemt ze plaats.

In het midden van het erf staat een grote bakisi(5) voor presenten. Van de ene gulle gever krijgt ze een pan,

‘Dit is om al die lekkere maaltijden te koken,’ Een ander legt een wasiduku.’

‘Dit is om je af te drogen’, er volgt een tube tandpasta en tandenborstel.’

‘Dit is om je mond lekker te laten ruiken.’

De mand puilt uit van allerhande praktische huishoudelijke spullen. Een tante komt aan zetten met een po- en een glanzende aluminium ketel- er stijgt gejoel op- de po en de ketel.

‘Disi na ju ketee anga ju doodo(5) .’ vanaf vandaag moet je je dagelijks reinigen.’ hilariteit alom. Want er is meestal een tante die op energieke wijze de daad bij het woord voegt en laat zien hoe het bakapasi (6) ritueel moet. Verlegen lachend kijkt de jonge vrouw toe, luistert hoe de volwassen vrouwen allerlei schunnige grapjes maken over deze attributen voor de intieme verzorging. Benodigdheden die bij geen enkele zelfbewuste marronvrouw ontbreekt. Gegeven bij de gi pangi-ceremonie, want nu hoort ze erbij, nu krijg ze een inwijding over intieme verzorging en hygiëne. Over het waarom ervan, over haar vrouw zijn. Over zedelijk gedrag, over haar verantwoordelijkheden als volwassen vrouw. Iedere aanwezige geeft een wijze raad of zegen mee.

‘Gadu mu taanpu gi ju jeh,(7)dat de man die jij kiest een goede partner zal zijn, wanneer je hem vindt, breng hem thuis. Hij dient te weten wie je mensen zijn en wij dienen te weten wie hij is. Dat je rijkelijk gezegend zal zijn met vele kinderen, want jouw nakomelingen zijn de rijkdom van de familie.’

Deze lieve en wijze woorden nemen haar angst voor het onbekende weg, in de plaats nestelt zich het warme gevoel van geluk.

Immaterieel erfgoed -Verankering

De Gi pangi ceremonie is een verankeringsmechanisme dat generaties teruggaat. Moeders geven het door aan dochters, dochters aan hun dochters. Zoals koning Mufasa prins Simba aan het volk toonde, Koning Simba dochter Kiara, een verankering die de circle of life compleet maakte.

De Gi Pangi ceremonie vormt dé schakel tussen traditie en identiteit. Een handeling die met trots wordt uitgevoerd door de zussen of nichten van de vader. Bewustwording over wie je bent als vrouw, waar je vandaan komt, je intentionele geschiedenis verpakt in één wordt op deze dag benadrukt. Dit immaterieel erfgoed is als een wedergeboorte, voor de jonge marronvrouw een bijzondere ervaring dat gepaard gaat met emoties die schommelen tussen vreugde en verdriet. De pangi ceremonie is een symbolisch anker dat houvast biedt aan de marronidentiteit. Tradities als deze die diep verankerd zijn eroderen zelden door tijd, vernieuwing of ontheemding. Wat de moderne tijd wel doet, hetzij bewust of onbewust, is het toevoegen van fraaie schakels aan deze anker. Zoals het op voorhand weten op welke dag de pangi ceremonie zal plaats vinden, want in de dagen van de oudere generatie was dat doorgaans een complete verassing.

Thans heeft het nieuwe zich verweven met het oude.

Marron jongedames zijn betrokken bij het organiseren van hun eigen gi pangi-ceremonie. Familie en vrienden krijgen een uitnodiging voor een onvergetelijke dag vol vertier. Hetzij een Awasa optreden, een workshop of bandjes en djs die met knallende muziek gasten tot dansen dwingt. De inwendige mens maakt kennis met de marronkeuken, kasaba anga fisi baafu, kwaka anga podosii (of andere culinaire traktaties.

In een kleurenpalet van lala-pangi die haar vanaf de schouders tot de benen bedekken swingt ze de kring van zingende gasten rond. Met een twinkeling in haar ogen gaat ze in op de aanmoediging van haar gasten en danst voor het eerst vol overgave als een pangi-uma. Meegesleept door de vreugde omringen gasten en familie haar en schudden mee op de maat. Op de adviezen van de tantes die niet voor

kinderoren bestemd zijn knikt ze giechelend ‘ja.’ Onder komische leuzen van de tantes moet moeder de dansvloer op om een moeder en dochter dans te doen. Haar kleine meisje is geen meisje meer maar een volwassen vrouw, volledig loslaten zal ze haar nooit. Samen met die wijze tantes en nichten zullen ze altijd haar baken zijn wanneer haar schip dreigt te stranden. Want de meegegeven adviezen zullen waar ook ter wereld een anker zijn en houvast bieden zodat haar schip niet doelloos ronddobbert.

 

Verklarende woordenlijst

(1) Ga voor mij een boodschap doen

(2)Hoe gaat het met iedereen?

(3)Ga binnen en neem die zwarte pan mee voor je moeder

(4)Vandaag krijg je jouw omslagdoek, je bent nu een volwassen vrouw

(5) Rietenmand

(6) Dit zijn jouw ketel en po

(7) Gezamenlijke reinigingsritueel onder de vrouwen

(God moet jouw behoeden

(9)Cassave cracker met vissoep, kwak met acaii

Let wel: in sommige stammen is er een verscheidenheid qua handelingen tijdens de Gi-Pangi ceremonie.

Hoe was jouw Gi Pangi Ceremonie en wat betekende het voor jou? Deel het in de comments. Het is altijd leerrijk om verschillende perspectieven te horen.

Tekst Makida Daniels – Illustraties Gayle-Tjong-Kim Sang